Dr. Nusha Zhuba, Romë.
Ja si përshkruhej Iliria në shekullin e katërt pas Krishtit me të gjitha provincat e saja. Ky material është me vlerë sepse na tregon gjëndjen fizike të Ilirisë të asaj kohe. Materiali është marrë nga një libër i viteve 1800 (kam të gjitha referencat). Lexoni e gjykoni si na coptoi kisha e Orientit…
Illiria në shekullin e katërt pas Krishtit.
Perandoria nën drejtimin e Kostandinit e deri tek Arkadio dhe Onorio kishin ndarë Illirinë në tre dioçeza: Maqedonia , Dakia dhe vetë Iliria.Dioçeza e Ilirisë nuk kishte pushtet mbi dy të parat sepse ishte nën Pretoktoratin e Italisë por kishte nën vete : Panominë e parë, Panominë e dytë, Savinë, Dalmacinë, Norikun mesdhetar, dhe Norikun e brendshëm.
Njohjen e Ilirisë në gjithë këtë shtrirje e kemi nëpërmjet dokumentave Eklaziastike sepse pa këto dokumente nuk do të ishte e vështirë të kuptonim lidhjen e Thesalisë , Akajës, dhe Kretës me Ilirinë, e cila na paraqitet nga Tolomeu si një kanton i vogël i tlrhequr në brigjet e Adriatikut.
Dy lajme të tjera kemi për Ilirinë dhe na e paraqesin atë të ndara në nëntëmbëdhjetë provinca, dhe meqenëse janë të lidhura në mes tyre na mjafton të paraqesim disa:
– Dalmacinë mbi det
– Panoninë e parë ku është Sirmio
– Panoninë e dytë
– Valeria
– Prevaleza
– Mesia e epërme
– Epiri i vjetër
– Epiri i ri
– Norikun e Danubit
– Norikun e mesdheut
– Savia
– Dardania
– Dakia
– Kreta
– Akaja
– Thesalia
–
Thamë se këto province ishin të ndara në tre Dioçeza. Iliria nën Prefektin e Italisë, Maqedonia dhe Dakia. Këta Dioçeza siç thamë ishin të ndara nga Perëndimi që nga koha e Arkadios dhe Onorios. Atëherë Arkadio mbajti për vete të gjithë atë që ishte nën Prefektin e Pretoriatit të Ilirisë , dy dioçezat atë të Maqedonisë dhe Dakias . Perandoria perëndimore mban vetëm dioçezën ilirike , e cila siç thamë ishte nën Pretoriatin e Italisë.
Për çështjet e kishës secila prej tredioçezave kishte nën vete një Metropolitan ose një të Parë.Ai i Ilirisë ishte Ipezhgvi i Sirmios . Në konçilin e Aquilesë të mbajtur në vitin 381 , nën kujdesin e Shenjt Ambrogjias, Metropolitan dhe Vikario i Italisë u pa pranë tijë Amenio Ipezhgv i Sirmios . Ky qytet ishte kryeqyteti i Ilirisë jo vetëm civilisht, por më shumë për çështjet e Kishës.
Në fund autoriteti metropolitan i tijë qe ndarë ndërmjet qyteteve, Lauriaco, Acride, e Salona.
Dioçeza e dytë , d.m.th Dakia përmbante vendet ndërmjet Maqedonisë dhe Danubit dhe kishte për Metropol Sardikën. Teodoreto duke folur për Konçilin e Ipezhgëve të Lindjes , të mbajtur në këtë qytet shton: Sardica është një qytet Illirik dhe është Metropol i Provincës së Dakisë.
Dioçeza e tretë mban emrin e Maqedonisë ose Iliria e lindjes dhe përmbante edhe Greqinë dhe kishte për Metropolitan Ipezhgvin e Selanikut .
Kjo ndarje në respekt të dy perandorive nuk kishte ndryshuar qeverinë Eklazistike , dhe Papët kishin ruajtur jurikdiksionin veçanërisht mbi Ilirinë duke ja besuar Arqipezhgvit të Selanikut i cili ushtronte pushtetin e tijë deri në More. Teodosio i Riu do që t’i japë fund kësaj të drejte me një kushtetutë kundër Papës në Iliri, me rastin e Perogjenos së Korintit i rrëzuar nga Selia e Patrasit nga Ipezhgvi i Korintit . Të njëjtët Korintë bënë ankesë në Romë pak kohë më vonë për të pasur aprovimin e një Ipezhgvi që kishin zgjedhur për të zëvendësuar këtë Seli. Me pretektin e kanuneve të vjetra Ipezhgvitë tentuan të kalonin të drejtat e Romës në Kostandinopol, ashtu sikurse Primati i kishës duhej të bënte të njëjtat ndryshime sikurse dhe perandoria. Ipezhgvi Bonifacio ruajti t’parllëkun e Selisë së tijë dhe ruajti Russo të Selanikut duke ushtruar një autoritet të kësaj kishe që kishte shijuar nën Papët: Damasi , Siriku e Inocenci.
Të njëjtën bëri dhe Papa Sifto i dhuroj Anastasit së Selanikut të njëjtin autoritet që i kishin dhënë Impezhgëve të mëparshëm!
Më në fund Grekët i hoqën Papës së Romës Juridiksionin e asaj pjese të ilirisë; dhe kjo ishte e keqja e e shizmës. Në letrën e Papa Nikollës drejtuar Perandorit Mikel rreth depozitimit të Injacit të bërë në Koncilin e Kostandinapolit kërkom ndër të tjera rimarrjen e Juridiksionit nga Selia e Shenjtë në personin e Ipezhgvit të Selanikut si Vikar në Epir Iliri , Maqedoni , në Selanik , Akaja, Daki, Mesi , Dardani e Prevezë.
@2017 – Pirusti News. Te gjitha te drejtat te rezervuara.
“Të gjitha të drejtat e këtij materiali jane pjesë ekskluzive e patjetersueshme e “pirustinews.com” sipas ligjit nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit” dhe të drejta të tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e “pirustinews.com”, në të kundër çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të ligjit 39/2016”