Marianne Graf: “Eco Gurth Spaç-Munella”ju rrëfej në detaje mbi destinacionin më të ri turistik.

Që Marianne Graf nuk pushon së punuari në shërbim të komunitetit mirditas, kjo dihet nga të gjithë, Janë të panumërta veprat e saj në Mirditë, ndërsa investimet më të fundit lidhen më fshatin Gurth Spaç, investime me një impakt të konsideueshëm në turizmin e kësaj zone. Teksa dy vëllezër nga Gurthi, Paulin dhe Artan Lleshi ja kanë dalë të ndërtojnë një kullë mikpritëse, më saktë bujtinë në nivele bashkëkohore, AAP-Marianne Graf në bashkëpunim me Bashkinë Mirditë, kanë realizuar destinacionin më të ri turistik, të quajtur  “Eco Gurth Spaç-Munella”. Ceremonia e inagurimit të elementëve përbërës të këtij destinacioni si  Kulla e vrojtimit me Rrëqebullin, Vathi mesjetar i deleve Ura e Engjëllit, Kapele e Ëngjëllit Mbrojtës, Mulliri me ujë, Këmbana e vjetër, është zhvilluar dy ditë më parë, tashmë e bërë publike përmes rrjeteve sociale, është vetë Marianne Graf që përcjell për pirustinews,com përshkrimin e detajuar zyrtar në të gjithë elementët përbërës të cilët janë të aksesueshme për turistë vendas dhe të huaj.  (Shën im, A. NDOJA)

 Marianne Graf: Mirdita, si dhe shteti i Shqipërisë, ka marrë një kulm në turizmin malor, me rajonin eko-turizmit Gurth/Spac/Munellë.

Për më shumë se 2 vjet kam kaluar shumë orë në ditë me skica, plane ndërtimi, ngritje pika strategjike, lobim në Austri, bashkëpunim të drejtpërdrejtë me artistët, punëtorët dhe kompanitë e thjeshta, me rrjetëzuesit tanë dhe personin përgjegjës për çështjet e turizmit në Bashkinë Mirditë, z. Nik Nikolli.

Vetëm vendosja e një pike të favorshme, përcaktimi i një destinacioni ecjeje nuk i tërheq njerëzit – ju duhet një master plan, unë e kam përpunuar një të tillë – zona, historia, veçoritë e veçanta duhet të nxirren në pah. Nuk kam nevojë për ekspertë – Zoti më ka dhënë aq shumë talente sa që asnjë euro e mbështetësve të mi nuk harxhohet për ide dhe këshilla. Çdo stacion i vetëm është projektuar nga unë deri në detajet më të vogla dhe financuar nga miq bujarë nga Austria ose nga familja ime. Çfarë unë, ne në AAP jemi me fat që kemi gjetur mjeshtër të shkëlqyer që e kryenin punën me kaq shumë dashuri dhe njohuri reale, të vjetra ndërtimi.

Dhe gjithashtu e di që shpesh jam i hekurt dhe e monitoroj ekzekutimin me rigorozitet. Por së bashku kemi arritur gjëra të mëdha. Një gjë tjetër, ne nuk investojmë – investitorët duan të fitojnë – që nuk ekziston tek ne – ne japim, inkurajojmë, tregojmë një rrugë për të ardhmen. Unë dua që njerëzit të jenë në gjendje të qëndrojnë në këtë të mrekullueshëm, të kthehen. Askund tjetër në Shqipëri nuk njoh një zonë kaq të ashpër, të shkretë me kaq shumë plagë, njerëz të pashpresë, por natyrë të bukur. Dhe kjo është arsyeja pse i kam vënë vetes synimin, ne duam të sjellim paqe, shpresë dhe harmoni. Ajo që dëshiroj: që administrata komunale të ndihmojë në mirëmbajtjen e rrugëve.

Kapelë

Çfarë ndodhi në këtë luginë të thyer malore! Vështirësi, mjerim, dëshpërim, krime kundër njerëzimit, brutalitet, dhunë psikologjike dhe fizike. Është vendi më i tmerrshëm me acarimet më të larta në historinë e Shqipërisë dhe si rrjedhim vendi qendror në Shqipëri. Përvojat vërtet të mëdha dramatike nuk tregohen, ato janë të rënda në zemrat e viktimave. Kapela duhet të jetë tani një vend meditimi, reflektimi, një vend për të shkarkuar fajin, një vend për të gjetur besim dhe paqe. Të gjithë janë të mirëpritur në këtë vend dhe të gjithë janë të barabartë. Askush, absolutisht askush nuk është më i lartë, më i mirë, më i rëndësishëm. Vetëm ngrohtësia e zemrës, mirëkuptimi, dashuria ka rëndësi – asgjë tjetër!

“Dashuria është më e fortë se çdo e keqe. Sa e fortë është e keqja nuk është aq e fortë sa dashuria”.

Në pllakën pranë kishës:

Orendi:

Një vend reflektimi për veçantinë e natyrës dhe domosdoshmërinë e mbrojtjes së saj të menjëhershme.

Përkujtimore për ata që vuajtën dhe humbën jetën në në burgun e Spaçit.

Vend bekimi për të gjithë

Ideja për të ndërtuar një qendër meditimi mbi “ujin e shenjtë” i lindi Marianne Graf, kur ajo vizitoi në fillim të marsit 2020 këtë vend. Kisha, elementët dekorativë dhe ambientet e jashtme u ndërtuan pikë për pikë sipas planeve të saj. Me kërkesën e saj të posaçme nuk u përdor asnjë makineri ndërtimore, për të mos dëmtuar natyrën përreth si edhe burimin, sepse:

uji është  jetë dhe bekim!

Shkatërrimi i qëllimshëm i tokës, ujit dhe ajrit – kësaj dhurate që Krijuesi ua besoi qenieve njerëzore për t’u përkujdesur – përbën një plagë vdekjeprurëse për të gjithë planetin e tokës. Në të ardhmen, ky objekt do të jetë një përkujtimore me një kumt të rëndësishëm, që i kujton gjithkujt përgjegjësinë e mbrojtjes së mjedisit.

Miniera Spac ndodhet në një shpat poshtë kapelës.

“Shumë i njohur me historinë e vështirë, ka qenë për mua veçanërisht e rëndësishme ngritja e një përkujtimoreje të kampit famëkeq të internimit, me qëllim që ngjarjet e llahtarshme të mos bien në harresë. „Kapela e Ëngjëllit Mbrojtës“ në Gurth Spaç, me figura të rëndësishme në shumë rryma shpirtërore, shërben për të ofruar një efekt shërues gjatë përpunimit të këtyre kujtimeve në të tashmen. Përkujtimorja e Spaçit përbën kështu një udhërrëfyes për të ardhmen, e cila duhet të përvijohet nga parimet e dinjitetit njerëzor, të të drejtave të njeriut, tolerancës, shtetit të së drejtës dhe solidaritetit.“

4 lehtësime:Artur Nikolli

1. Një engjëll liron një të burgosur
2. Kryeengjëlli Michael
3. Kryeengjëlli Gabriel
4. Kryeengjëlli Raphael

Altari: realizuar nga Pjeter Marku Pjesa e altarit pas Psalmit 121- “Unë i ngre sytë nga malet; nga do të më vijë ndihma? Ndihma më vjen nga ZOTI, që ka bërë qiejtë dhe tokën.Ai nuk do të lejojë që të të merren këmbët, ai që të mbron nuk do të dremisë……Zoti do të të ruajë kudo që hyn e del, tani dhe përjetë.“

Ikona: realizuar Sr. Leonore Bernhauser

1. Engjëlli mbrojtës pranë ujit
2. Në mbrojtjen e engjëllit

Kambana e sakristisë dhe djegësi temjan:Barmherzige Schwestern Graz

4 Tabelat përkujtimore:

1. Maximilian Kolbe,

i vrarë në Kampin e Përqendrimit në Auschëitz në 1941

2. Dietrich Bonhoefer,

i ekzekutuar në kampin e përqendrimit në Flossenbürg 1945

3. Papa Françesku
4. Vargu i Biblës, Eksodi 23, 20

Dhuruesi i kapeles: familja Graf / familja Kenner

Ura e Engjëllit mbrojtës

Kur unë Marianne Graf e vizitova për herë të parë, kishte një urë të rrënuar dhe të rrënuar. Herën e dytë, një stuhi i rrëmbeu dhe një trung peme i lëmuar shtrihej mbi përruan malor. Përroi është i lehtë për t’u kaluar në verë kur është i thatë, por nga vjeshta në pranverë bart shumë ujë dhe është më se i rrezikshëm për të moshuarit. Gjithashtu ekzistonte rreziku që qengjat të fshiheshin nga delet e tyre nga ujërat e rrëmbyeshëm. Familjes Graf iu desh të shikonte sesi një bareshë e vjetër u ul e menduar dhe e frikësuar përballë saj. Kjo lindi idenë e urës dhe vetëkuptohet se ajo u projektua si një “urë engjëllit mbrojtës”, pasi ura është drejtpërdrejt përballë kapelës së engjëllit mbrojtës. Sa mirë që mund të gjendej një farkëtar i shkëlqyer, Fred Biba,për këtë pjesë të mrekullueshme.

Mulliri

Dekada më parë kishte një mulli të vogël në breg të përroit malor poshtë shtegut. Izolimi dhe varfëria që rezultoi e banorëve të Gurth Spacit gjatë diktaturës dhe largimi i shumë fshatarëve pas ribashkimit bëri që ai të shembet me vetëm disa copa druri të mbetura. Me rigjallërimin e zonës si zonë ekoturistike, po bëhet i rëndësishëm edhe prodhimi vendor i ushqimit organik. Në fund të fundit, mulliri i fermerit, krahas kishës dhe urës, është elementi i tretë që siguron harmoni dhe një atmosferë paqësore në pllajë. Asgjë nga këto nuk do të ishte e mundur nëse Gjin Nikolli, një teknik me këto njohuri të vjetra të specializuara nuk do të ishte në gjendje të vinte në dispozicion njohuritë e tij.

Kullë vëzhgimi

Kulla e gurit – pjesë e masterplanit të Marianne Grafit për hapjen e zonës së thellë, ish-zonës së izolimit në kohën e diktaturës për ekoturizmin, u realizua pikërisht sipas specifikimeve të saj nga kompania Petrit Zefi në punë të kualifikuar.

1. Si një kullë vëzhgimi në një mjedis spektakolar si një magnet për vizitorët.

2.Si punë me rrogë për muratorët e gurit dhe fshatarët.

3.Si magazinë për ruajtjen e pajisjeve dhe mjeteve të dorës për shuarjen e zjarrit në pyjet në zonën e Gurth

Spaçit dhe Munellës. Këto ndodhen brenda kullës së vrojtimit dhe krijojnë mundësinë e ndërhyrjes së

shpejtë në zonat malore të pakalueshme përpara se të ndodhë një katastrofë e madhe.

4. Si një kujtim i dashur për rrëqebullin ballkanik, i cili ka strehën e fundit në Ballkan këtu në Munellë. Falë

artistit shumë të talentuar Artur Nikolli, skulptura unike e rrëqebullit tani shikon në distancë si të frymëzuar dhe vigjilente.

Vathit mesjetar të deleve dhe koshereve primitive.

Vathi të deleve:Ishte një rastësi që Marianne Graf dëgjoi për një mjeshtër që ende zotëronte këtë zanat fantastik të lashtë. Sa e rëndësishme është t’i siguroni atij disa ndihmës që mund ta vazhdojnë këtë art. Vathi është jo vetëm jashtëzakonisht estetike dhe e bukur, por edhe një siguri për delet nga ariu.

Bletari mesjetar: Ku është më mirë sesa të tregosh një metodë/zakon të lashtë në këtë vend magjik. Ka këllëf bletësh të mbuluar me argjilë dhe të pajisur me një fytyrë balte për t’u mbrojtur nga shpirtrat e këqij.

Kulla e kambanës

Pasi u mbajt e fshehur për një kohë të gjatë, Marianne Graf-it iu dha besimi për të sjellë përsëri në dritë zilen e vlefshme dhe për ta përdorur atë si një mjet njoftimi. Zdrukthtaria e shquar, Agron Lugja sjell në dorë pjesën e veçantë dhe e lë të tingëllojë larg maleve dhe luginave të Mirditës.

Strehimore për alpinistët

Nëse moti është i keq dhe Bujtina është e mbyllur, alpinistët mund të strehohen këtu. Vend ideal për argëtim dhe ushqime për grupet e ecjes. Rotunda me ndenjësen përgjatë murit nxit bisedën, të gjithë shikojnë njëri-tjetrin, askush nuk ia kthen shpinën tjetrit.